Stikstof houdt Nederland in zijn greep, maar hoe zit dat in andere landen?

Het eenvoudige antwoord, dat we inmiddels ook allemaal wel kennen: we zijn nogal dichtbevolkt. Qua mensen staan we in de Europese Unie tweede na Malta, en qua vee is Nederland zelfs het aller dichtstbevolkte land. Die combinatie brengt ons in de problemen, want zowat alle economische activiteit, de veeteelt voorop, zorgt voor stikstofuitstoot.

De gemiddelde emissie per hectare is in Nederland dan ook vier keer hoger dan het EU-gemiddelde. En dat heeft gevolgen: de staat van de Nederlandse Natura2000-gebieden is slechter dan in de meeste andere Europese landen, stelde de commissie-Remkes in 2020 vast.

Overwaaien

De stikstof die de natuur aantast, komt voor ongeveer een derde overwaaien uit het buitenland. Niet gering, en bij natuurgebieden langs de grens komt soms driekwart van het neerdalende stikstof van buiten Nederland. Maar goed om op te merken: wij blazen naar schatting vier keer zoveel stikstof naar andere landen dan andersom. Omdat de wind vaak uit het zuidwesten waait, hebben Duitsland en Scandinavië daar volgens wetenschappers het meest last van.

Veel Natura2000-gebieden

Het kleine Nederland telt maar liefst 162 Natura2000-gebieden. Zijn dat er niet veel te veel?, vragen critici zich soms af. Dat lijkt mee te vallen: het kleinere België telt er ruim 300, het 9 keer grotere Duitsland meer dan 5.000.

België

Juist dit zijn de twee EU-landen die na Nederland de hoogste stikstofuitstoot per hectare hebben. In België deed de rechter vorig jaar een uitspraak die vergelijkbaar is met het beroemde PAS-vonnis dat het Nederlandse stikstofbeleid in 2019 op zijn kop zette. Boeren in Vlaanderen mogen volgens nieuwe regelgeving alleen nog uitbreiden als ze kunnen aantonen dat ze daarmee geen schade toebrengen aan de natuur. Net als in Nederland leidt dat tot hevige emoties bij de getroffen ondernemers.

Duitsland

In Duitsland zijn de normen wel vele malen ruimer dan in Nederland. Onder meer omdat er gewoon meer ruimte is. Maar ook in Duitsland zijn er natuurgebieden die niet aan de Europese kwaliteitsnormen voldoen. De vraag is dus of de ruime Duitse normen bij een gang naar de rechter stand zouden houden. Een ding is zeker: zo’n slagveld als in hutjemutje-Nederland zal het bij onze oosterburen niet zomaar worden.

Naast de verkeerssector en de afvalwaterzuivering ziet Duitsland de landbouw als sector waar de meeste vervuilende stoffen samenkomen en zo mens en dier bedreigen. Veel Duitsers beseffen dan ook dat de veestapel kleiner moet om de stikstofuitstoot te verlagen. Vergeleken met Nederland is het verzet veel kleiner, omdat intensieve landbouw meer ruimte heeft. Hierdoor liggen natuurgebieden verder weg en wordt het milieu minder belast.

Maar het boerenlandschap verandert snel. Afgelopen jaren verdwenen vooral varkenshouders door gedwongen sluiting of doordat het werk niet meer rendabel was. Aangescherpte mestwetgeving moet de stikstofuitstoot verder reduceren.

Frankrijk

In Frankrijk is er nauwelijks debat over stikstof. Dat komt doordat de Fransen het gemiddeld ‘beter’ doen dan landen als Nederland. De uitstoot van stikstofoxiden is de afgelopen 20 jaar meer dan gehalveerd. Maar dat betekent niet, dat Frankrijk het 100 procent goed doet. De uitstoot van ammoniak daalt nauwelijks. Dat is te wijten aan de grote veestapel, vooral van varkenshouders in Bretagne.

Frankrijk is ook niet de beste van de klas qua stikstofuitstoot. In 2019 werd Frankrijk veroordeeld door het Europese Hof. Parijs houdt zich niet aan de Europese richtlijnen voor de uitstoot in de lucht van stikstofdioxide (NO2) veroorzaakt door transport en industrie, zei het Hof. De uitstoot is te groot in twaalf grootstedelijke gebieden, zoals Parijs, Marseille en Lyon. In Parijs moet de uitstoot van NO2 met 60 procent omlaag om de Parijzenaars ‘gezond’ te laten ademen. “De regels voor luchtvervuiling worden nog steeds overtreden”, beaamt het ministerie van Duurzame Ontwikkeling. “Het aantal overschrijdingen wordt wel minder en betreft minder regio’s, maar we moeten ons nog harder inspannen.”

Verenigd Koninkrijk

De borden met ‘Ultra Low Emission Zone’ in Londen vormen voor Britse voorvechters van een schoner klimaat blijvende aandenkens aan hun strijd tegen de uitstoot van stikstofdioxide (NO2). Tegen het radicale plan om automobilisten met ‘vieze’ auto’s fors te laten betalen voor het gebruik van de wegen in het centrum van de hoofdstad, bestaat opvallend weinig weerstand. Ruim 72 procent van de bevolking steunt het project. De cijfers liegen er niet om. Jaarlijks komen minimaal vierduizend Londenaren om door luchtvervuiling waaronder NO2. Stikstofuitstoot in de landbouw is geen actief thema, al wil dat niet zeggen dat het Verenigd Koninkrijk het ‘goed’ doet. Voor varkens- en pluimveehouders bestaan strikte richtlijnen. Extra regels worden niet snel verwacht.

China

Weinigen zullen China associëren met schone lucht. En dat is terecht, want nog altijd is er veel vervuiling, onder meer via stikstof. Toch is er verbetering zichtbaar: de lucht wordt langzaamaan schoner, vooral in de grote steden.

Dit komt onder andere door maatregelen tegen stikstof. Zo zijn met behulp van subsidies veel oude ovens die veel stikstof uitstootten, vervangen door moderne varianten. Ook wordt de stikstofuitstoot van energiecentrales langzaam maar zeker minder. Wat ook scheelt: de landbouw en veeteelt zijn in China een stuk kleinschaliger georganiseerd dan in Nederland.

Maar China is en blijft een groot land, met 1,4 miljard inwoners die allemaal energie nodig hebben, en waar bovendien veel producten die wij allemaal consumeren, gemaakt worden. Daarom worden er bijvoorbeeld nog altijd kolencentrales bijgebouwd. Maar het wordt dus ietsjes beter, al gaat het langzaam.

Conclusie

Hieruit blijkt maar weer dat de stikstofproblematiek in veel landen speelt en niet alleen in Nederland. Het oplossen van de problemen heeft in Nederland echter de grootste impact.

Bron tekst: BN DeStem

Bron foto’s: Pixabay